Φωτάκια, στολίδια, χριστούγεννα και στη μέση ο… Άγιος Βασίλης. Ο αγαπημένος κύριος με την κόκκινη στολή, την άσπρη γενειάδα και το ζεστό χαμόγελο, κάθε χρόνο τέτοια εποχή σηκώνει τα μανίκια, ελέγχει τη λίστα του (δύο φορές παρακαλώ) και κάνει ένα μεγάλο ταξίδι για να παραδώσει τα δώρα σε όλα τα παιδιά του κόσμου που περιμένουν πως και πως την έλευσή του. Όταν όμως η δουλειά του τελειώσει, ο Σάντα Κλάους πρέπει να επιστρέψει στη βάση του. Αυτή, εδώ και αρκετά χρόνια βρίσκεται στην Λαπωνία και συγκεκριμένα σε μια επαρχία της Φινλανδίας, το Ροβανιέμι.
Ίσως να μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση που η συγκεκριμένη πόλη είναι διάσημη για το περίφημο χωριό του Αι-Βασίλη, όμως αν ξετυλίξουμε σιγά σιγά το κουβάρι της ιστορίας του Ροβανιέμι θα βρούμε πως πίσω από το χαρούμενο γιορτινό σκηνικό της εποχής, υπάρχει ένα τεράστιο παρασκήνιο με τοπικούς μύθους, τον Αρκτικό Κύκλο, τον αρχιτέκτονα Alvar Aalto, τους Ναζί και την… Έλεανορ Ρούσβελτ.
Οι μυθολογικές ρίζες του Άγιου Βασίλη
Ο Άγιος Βασίλης δεν είναι μια τυχαία περίπτωση στον μακρινό και χιονισμένο βορρά. Υπάρχει ως μυθολογική φιγούρα για εκατοντάδες χρόνια στην ιστορία της Λαπωνίας και έχει τις ρίζες του στον θεό Όντιν. Ειδικότερα, ο Άγιος ήταν γνωστός ως «Τράγος των Χριστουγέννων» (Yule Goat) και παρέδιδε κάθε χρόνο δώρα την νύχτα του Μεσοχείμωνου. Αργότερα, συνοδευόταν από μικρά πλάσματα ονόματι tonntu, τα οποία σύμφωνα με τον μύθο, έγιναν τα ξωτικά-βοηθοί του.
Περίπου τον 16ο αιώνα, ο μύθος του Yule Goat θα «παντρευόταν» με τον Δυτικό μύθο του Αη Νικόλα για να δημιουργήσουν τον γνωστό σε όλους μας Άγιο Βασίλη. Αν και η αρχική πεποίθηση ήταν πως ο Βόρειος Πόλος ήταν το μέρος που ο τελευταίος ζούσε, οι Φινλανδοί είχαν μια διαφορετική άποψη. Πίστευαν πως η Λαπωνία ήταν ένα πιο φιλόξενο μέρος για τη χριστουγεννιάτικη φιγούρα, γεμάτο με ταράνδους, οι οποίοι δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν πιο βόρεια. Μάλιστα, ο φινλανδός ραδιοφωνικός παραγωγός Marcus Rautio ανακοίνωσε το 1927 πως το εργαστήρι του Άη Βασίλη βρέθηκε στην περιοχή του Korvatunturi και παραμένει μέρος της επίσημης ιστορίας του χωριού του Αγίου στο Ροβανιέμι.
Η ανάμειξη του Ροβανιέμι στον Β’ Παγκοσμίο Πολέμο
Η ήσυχη πόλη της Φινλανδίας όμως δεν θα έμενε ανεπηρέαστη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Φινλανδοί είχαν συνάψει συμμαχία με τους Γερμανούς, οι οποίοι είχαν δημιουργήσει μια βάση στην πόλη, έναν αεροδιάδρομο (πλέον το επίσημο αεροδρόμιο του Άγιου Βασίλη), καθώς και στρατώνες που θα αποτελούσαν στο μέλλον το μέρος κατασκευής του χωριού του Αγίου. Το 1944, όταν και ο πόλεμος είχε γείρει υπέρ των Συμμάχων, οι Ρώσοι διέταξαν του Φινλανδούς να διώξουν τους Ναζί από την πόλη, με τους τελευταίους να καίνε μεγάλο μέρος της περιοχής. Οι πολίτες είχαν ήδη εκκενώσει το Ροβανιέμι, με κατεύθυνση προς την Σουηδία, γνωρίζοντας όμως μεγάλες απώλειες, καθώς 279 άνθρωποι πέθαναν κατα τη διάρκεια του ταξιδιού. Άλλοι 200 πέθαναν επιστρέφοντας, αφού πάτησαν νάρκες που είχαν αφήσει οι Γερμανοί κατα την παραμονή τους στην περιοχή.
Η ανοικοδόμηση στα χέρια του Alvar Aalto
Υποογίζεται πως περίπου το 90% της πόλης είχε καταστραφεί από τους Γερμανούς και αυτό έκανε ακόμα πιο δύσκολη την δουλειά του Alvar Aalto, του αρχιτέκτονα στον οποίο είχε ανατεθεί η ανοικοδόμηση του Ροβανιέμι το 1945. Ο ίδιος όμως υιοθέτησε ένα κατασκευαστικό μοντέλο που έκανε όχι μόνο βιώσιμη την πόλη, αλλά και έναν πυρήνα οικονομικής δραστηριότητας. Πρέπει να σημειωθεί πως η Φινλανδία δεν είχε την οικονομική υποστήριξη που είχαν άλλες χώρες της Ευρώπης μετά τον πόλεμο, ενώ παράλληλα έπρεπε να καταβάλλει πολεμικές αποζημιώσεις στην Ρωσία. Όμως στα μάτια της UNICEF και την Έλεανορ Ρούσβελτ, Φινλανδία και Ροβανιέμι βρήκαν τον δικό τους σύμμαχο.
Η συμβολή της Έλεανορ Ρούσβελτ
Συγκεκριμένα, το 1950, η Ρούσβελτ, χρηματοδότρια του Οργανισμού Περιθάλψεως και Αποκαταστάσεως των Ηνωμένων Εθνών και υποστηρικτής της UNICEF, εξέφρασε την επιθυμία της να επισκεφθεί το Ροβανιέμι και να δει από πρώτο χέρι την ανοικοδόμηση και το πλάνο του Aalto. Οι φινλανδοί σχεδιάσαν σε μια μέρα την καμπίνα του Αρκτικού Κύκλου που θα έμενε η πρώην Πρώτη Κυρία και την κατασκεύασαν σε μια εβδομάδα. Η ίδια έστειλε μάλιστα και γράμμα στον Πρόεδρο Τρούμαν, το πρώτο του Αρκτικού Κύκλου, ενώ η καμπίνα αργότερα μετατράπηκε σε έναν ελκυστικό τουριστικό προορισμό, τον οποίο τίμησαν με την παρουσία τους ηγετικές φιγούρες όπως ο σοβιετικός πολιτικός Λεονίντ Μπρέζνεφ και η ισραηλινή πρωθουπουργός Γκόλντα Μειρ.
Το «κρυφό χαρτί» του τουρισμού
Το Ροβανιέμι γρήγορα αντιλήφθηκε πως ο τουρισμός θα έπαιζε μεγάλο ρόλο στην εξωστρέφεια της πόλης. Ήδη έντυπα ταξιδιωτικά μέσα σε Αμερική και Ευρώπη παρουσίαζαν αφιερώματα για την ιδιαίτερη αυτή περιοχή του ευρωπαϊκού βορρά. Παράλληλα, η ανάδυση της τηλεόρασης και του κινηματογράφου αποτελούσε πρόσφορο πεδίο για την προβολή καρτούν, ταινιών και διαφημίσεων γύρω από τον Άγιο Βασίλη και αύξανε το ενδιαφέρον του κόσμου να ταξιδέψουν και να τον γνωρίσουν από κοντά. Γιαυτό άλλωστε και οι κάτοικοι φρόντισαν να ανακαινίσουν τη καμπίνα της Έλεανορ Ρούσβελτ για να υποδεχθούν έναν πρωτοφανή όγκο τουριστών.
Η τελική στροφή τωνγεγονότων έλαβε χώρα το 1984, οπότε και ο κυβερνήτης της Λαπωνίας κύρηξε την περιοχή και επίσημα ως η «Γη του Άγιου Βασίλη». Ένα χρόνο αργότερα άνοιξε και το χωριό του Άη Βασίλη, όπου οι επισκέπτες είχαν την δυνατότητα να μιλήσουν στον Άγιο Βασίλη, να κάνουν βόλτα με το έλκηθρό του και να στείλουν γράμμα με την επίσημη σφραγίδα του Αρκτικού Κύκλου. Με αυτό το τρόπο η παρουσία του αγαπημένου σε όλους χριστουγεννιάτικου προσώπου όχι μόνο δίνει χαρά σε όλον τον πλανήτη, αλλά αποτελεί και μέρος της λύτρωσης μιας πάλαι ποτέ κατεστραμμένης πόλης.
