Το «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» του Netflix, είναι η τρίτη μεταφορά της λογοτεχνικής μαρτυρίας του Ρεμάρκ στη μεγάλη οθόνη. Οι προσδοκίες μου δεν ήταν μεγάλες κυρίως λόγω του ότι αποτελεί παραγωγή της συγκεκριμένης πλατφόρμας. Ήμουν προδιατεθειμένος για μια ανάλατη σούπα γεμάτη κλισέ. Η παρακολούθησή του προτάθηκε από τον μικρό μου αδελφό. Με είχα ήδη φανταστεί, δυομιση ώρες αργότερα να του αναλύω όλα τα αρνητικά που εντόπισα, με βιτριολική διάθεση και ύφος καθηγητή σαν να γεννήθηκα έναν αιώνα πριν από εκείνον και έχοντας ζήσει τα γεγονότα.
Ένας νεαρός στρατιώτης στο επίκεντρο της πολεμικής φρίκης
Η ταινία ξεκινάει υπό τον ήχο της βροχής με πλάνα από το δάσος που θυμίζουν Terrence Malick. Μια αλεπού με τα μικρά της επισημαίνει την αντίθεση της απόλυτης αγνότητας της φύσης απέναντι στο σκηνικό της κόλασης που έχουν στήσει Γάλλοι και Γερμανοί. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα τοποθετούμαστε στην φρικαλεότητα της μάχης ακολουθώντας έναν νεαρό στρατιώτη μέχρι το άσκοπο τέλος του. Αυτό σηματοδοτεί έναν κύκλο που κάνει αισθητή την παρουσία του ακριβώς με την ολοκλήρωσή του,αποτελώντας θεματική που θίγει το έργο.
Οι μετέχοντες σε αυτόν τον κύκλο, πατάνε ο ένας στα βήματα του άλλου,τα οποία οδηγούν στον βέβαιο θάνατο μέχρι κάποιος άλλος νεοσύλλεκτος να βρεθεί στην ίδια θέση. Τα πτώματά τους στιβάζονται και ξεγυμνώνονται από τις στολές τους για να δοθούν σε καινούργιο κρέας για τη μηχανή του κιμά. Μια από αυτές τις στολές παίρνει και ο κεντρικός μας ήρωας μαζί με τρεις φίλους του οι οποίοι κατατάσσονται γεμάτοι ενθουσιασμό και λαχτάρα για ηρωικά επιτεύγματα.
Ο θάνατος του αντιπάλου δεν είναι θρίαμβος, αλλά ζήτημα επιβίωσης
Οι χαρακτήρες είναι πιστευτοί και γήινοι. Πραγματικά γήινοι, μονίμως πασαλειμμένοι με χώμα και λάσπη, ωχροί και καταβεβλημένοι, αλλά πάνω από όλα φυσιολογικοί άνθρωποι. Αποτελούν κομμάτι μιας γενικής κατάστασης και όχι καταλυτικούς παράγοντες στα γεγονότα. Ακριβώς όπως πρέπει, διότι η βάση της πυραμίδας στην «επιχείρηση» του πολέμου δεν έχει κανέναν λόγο και καμία επίδραση. Υπομένει απλά την απώλεια, τσακίζεται, ματώνει και θρηνεί. Όλα αυτά, αποτυπώνονται στο πρόσωπο του εξαιρετικού Felix Kammerer του οποίου το ηρωικό χαρακτηριστικό έγκειται μόνο στην ψυχολογική αφομοίωση της παράνοιας. Ο ίδιος δεν πρόκειται να λάμψει, να δικαιωθεί, να εξιλεωθεί ή να εξελιχθεί σαν πρωταγωνιστής με τον τρόπο που έχουμε συνηθίσει στο δυτικό σινεμά. Ο θάνατος του αντιπάλου δεν είναι θρίαμβος, αλλά ζήτημα επιβίωσης. Καταφέρνει να μας κάνει να αδημονούμε για τη σύναψη ανακωχής μήπως και απλώς σωθεί. Αυτό ενισχύεται μέσω της ανάπτυξης μιας υπο-πλοκής με μεταβάσεις σε σαλόνια και συζητήσεις υψηλόβαθμων αξιωματικών των δυο πλευρών.
Στον Πρώτο Παγκόσμιο, εισάγονται για πρώτη φορά μαζικά, άρματα μάχης, αεροπλάνα,και χημικά όπλα. Ο όποιος ρομαντισμός μπορεί να περιέχει ο πόλεμος διαχρονικά για την ανδρική ψυχή, καταρρίπτεται με την αλλαγή του ίδιου του τρόπου διεξαγωγής του. Η ταινία καταδεικνύει αυτό το γεγονός με αριστοτεχνικό τρόπο σε μια σεκάνς όπου κάνει την εμφάνισή του για πρώτη φορά στη μάχη ένα τανκ. Ο τρόμος στα μάτια των στρατιωτών αποκρυσταλλώνει την παρθενική συνειδητοποίηση της ύπαρξης κάτι πολύ μεγαλύτερου από τον άνθρωπο που είναι ειρωνικά όμως,φτιαγμένο από τον ίδιο. Τερατώδες, όσο και ο γάμος μεταξύ ατσαλιού και σάρκας που πρόκειται να χαρακτηρίσει τη σύγχρονη εποχή.
Η αντιπολεμική χροιά της ταινίας
Το έργο επικεντρώνεται περισσότερο στην καταγραφή αυτού που βιώνουν οι πρωταγωνιστές χωρίς να πετυχαίνει σε μεγάλο βαθμό την ταύτισή μας με εκείνους. Η αφηγηματική αυτή αδυναμία ίσως όμως τελικά να λειτουργεί θετικά καθώς έτσι απουσιάζουν όλες οι φόρμες του συμβατικού χόλιγουντ όπως ο χαρακτήρας «comic relief» , ο αντίστοιχος «ακατάδεκτος- μυστήριος» και ο «alpha male». Οι περισσότερες ιστορικές ταινίες των τελευταίων χρόνων αποτελούν έκφραση μιας τάσης για εντυπωσιασμό του θεατή με περίτεχνα οπτικά εφέ και ακραία βία η οποία μόνο υποκριτικά καταδικάζεται μιας και αποτελεί βασικό καταναλωτικό αγαθό της σύγχρονης εποχής. Έτσι προκαλούνται έντονα -παροδικά όμως- συναισθήματα.
Εκεί ακριβώς φανερώνεται το πραγματικό τους πρόσωπο. Ο αντιπολεμικός τους μανδύας, φοριέται μόνο σαν δικαιολογία για την ίδια την τοποθέτηση τους στο περιβάλλον της μάχης το οποίο εγγυάται σασπένς. Η σφαγή μετατρέπεται σε θέαμα προς ικανοποίησή μας. Κάτι για να σχολιάσουμε, και να εντυπωσιαστούμε. Επομένως, καταλήγουμε σε δημιουργήματα που άθελα τους και μη, υποπίπτουν στο να υμνούν τον πόλεμο. O σκηνοθέτης Edward Berger όμως δεν πέφτει σε αυτή την παγίδα καθώς το πόνημα του είναι αναμφισβήτητα «αντιπολεμικό».
Αν θα θέλατε να δείτε κατι συνηθισμενο για να περάσετε την ώρα σας με εκρήξεις να καθρεφτίζονται στα ενθουσιώδη διψασμένα για αίμα μάτια σας, το «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» μάλλον δεν είναι αυτό που ψάχνετε. Πρόκειται για μια ταινία της οποίας η ωμή ρεαλιστικότητα θα σας στερήσει την ηθική ικανοποίηση της ψυχαγωγικής ολοκλήρωσης. Όπως στέρησε από εμένα την δυνατότητα να το παίξω έξυπνος στον αδερφό μου καθώς μείναμε για μερικά δευτερόλεπτα να βλέπουμε τους τίτλους τέλους αποσβολωμένοι…
Παύλος Λαερτιάδης
Πληροφορίες
Δραματική, Πολεμική, Εποχής
Παραγωγή :Γερμανία
Διανομή : Netflix
Σκηνοθεσία:Edward Berger
Ηθοποιοί : Felix Kammerer, Albrecht Schuch, Daniel Bruhl, Aaron Hilmer
Υπόθεση : Η συγκλονιστική ιστορία ενός νεαρού γερμανού στρατιώτη στο Δυτικό Μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Παούλ και οι σύντροφοί του βιώνουν από πρώτο χέρι πώς η αρχική ευφορία του πολέμου μετατρέπεται σε απόγνωση και φόβο, καθώς πολεμούν για τη ζωή τους, αλλά και ο ένας για τον άλλο, στα χαρακώματα.
