Μια από τις δυσκολότερες και πιο πολύπλοκες τεχνικές γραφής είναι αυτή της βιωματικής. Η δυνατότητα να κατασκευάσεις ιστορίες μυθοπλασίας και να βρεις έναν δικό σου τρόπο έκφρασης μέσα από την συγγραφή.
Πολλές φορές ένα τέτοιο χάρισμα δεν είναι έμφυτο. Απαιτεί άσκηση, συνεχή ενασχόληση και ιδιαίτερη προσήλωση. Όταν τα παραπάνω τηρηθούν και υιοθετηθούν από όποιον ενδιαφέρεται να αναπτύξει τον συγγραφικό του λόγο, το αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω εντυπωσιακό.
Όπως στην περίπτωση του εργαστηρίου βιωματικής γραφής της Καταπαctής. Μια ομάδα 19 μαθητών, πρωτοεμφανιζόμενων στα λογοτεχνικά ύδατα, ένωσε τις δυνάμεις της και με την καθοδήγηση της συγγραφέως, ηθοποιού και σεναριογράφου Ειρήνης Δερμιτζάκη, υλοποίησε έναν στόχο ο οποίος είχε τεθεί από την αρχή του εργαστηρίου: την έκδοση του βιβλίου «Χωρίς Ρεζέρβα», μιας συλλογής διηγημάτων που παράλληλα είναι και ένα βιωματικό roadtrip σε όλη την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Το βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Εύμαρος και παρουσιάζεται στο κοινό στις 4 Ιουνίου στις 18:30 στο Καφέ «γογό» (πλατεία Χριστιανουπόλεως 3, Ν. Κόσμος).
Το CalendArt μίλησε με την Ειρήνη Δερμιτζάκη για την όλη διαδικασία μέχρι την έκδοση του βιβλίου «Χωρίς Ρεζέρβα», για την δημιουργική γραφή σαν τεχνική αλλά και για τις δράσεις του εργαστηρίου βιωματικής γραφής της Καταπαctής.
-Ποιά ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία στο να καθοδηγήσετε πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς να «βρουν» την λογοτεχνική τους φωνή μέσα από το εργαστήριο ;
Πολλές φορές γράφουμε και νομίζουμε πως εκφράζουμε αυτά που θέλουμε να πούμε, αλλά τελικά μέσα από τη γραφή εκφράζουμε τις πεποιθήσεις και τις σκέψεις άλλων ανθρώπων. Των γονιών μας, των προγόνων μας, αυτά που περιμένει η κοινωνία από εμάς, αυτά που θέλουν να ακούσουν οι άλλοι. Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι αυτή, να αφουγκραστούμε μέσα από όλες αυτές τις φωνές που ηχούν μέσα στο κεφάλι μας, ποια είναι η δική μας φωνή και τι θέλουμε εμείς να πούμε.
-Η συλλογή διηγημάτων «Χωρίς Ρεζέρβα» είναι το πρώτο βιβλίο των μαθητών του Εργαστηρίου Βιωματικής Γραφής. Ποιές είναι οι σκέψεις που κρατάτε από την όλη διαδικασία και το τελικό αποτέλεσμα;
Πόσο χαρούμενοι είναι οι μαθητές που πήραν το βιβλίο στα χέρια τους. Αυτή η αίσθηση της ολοκλήρωσης μιας προσπάθειας. Και ευχαριστούμε πολύ τον εκδότη Πέτρο Κακολύρη και τις Εκδόσεις Εύμαρος που έκαναν το όνειρο αυτό πραγματικότητα. Καθώς επίσης και το δέσιμο της ομάδας, είναι κάτι που θυμάμαι με τρυφερότητα και λίγη θλίψη. Μιας και κάθε ομάδα, αποτελείται από ξεχωριστούς ανθρώπους, και ποτέ δεν ξαναγίνεται όταν τελειώσει το ταξίδι της. Τέλος, την ανάγκη για δημιουργικότητα ειδικά στην εποχή των απανωτών lockdown.
«Γράφουμε περισσότερο για το παρελθόν γιατί φοβόμαστε να γράψουμε για το παρόν»
-Τι προσδοκείτε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο;
Να εκτιμήσει την προσπάθεια των νέων συγγραφέων που μας παρουσιάζουν την πρώτη τους δουλειά. Ξέρετε πολλοί καταξιωμένοι συγγραφείς, δεν δουλεύουν ούτε επιμελούνται τόσες φορές τα γραπτά τους όσο οι μαθητές μας στο εργαστήρι βιωματικοί γραφής.
-Έχοντας πολυετή εμπειρία στον χώρο της δημιουργικής γραφής αλλά και ως σεναριογράφος, ποιά πιστεύετε είναι τα εφόδια με τα οποία πρέπει να εξοπλίζεται ένα άτομο που επιθυμεί να πρωτοασχοληθεί με τη γραφή;
Να μαθαίνει πράγματα για την τεχνική της γραφής και βέβαια να διαβάζει όσο περισσότερο μπορεί, να παρατηρεί το σενάριο μιας ταινίας ή μιας σειράς. Η έμπνευση μόνο δεν φτάνει. Θέλει πολλή δουλειά και συνεχή προσπάθεια για αυτοβελτίωση. Να μπορεί να προσλαμβάνει τον παλμό της εποχής που ζει και να γράφει για αυτήν. Κάτι που λείπει πολύ σήμερα από τη λογοτεχνία, το θέατρο αλλά και την ελληνική τηλεόραση. Μας έχει τσακίσει τη γλώσσα η παρελθοντολαγνεία μας. Γράφουμε περισσότερο για το παρελθόν γιατί φοβόμαστε να γράψουμε για το παρόν.
-Μπορείτε να μας πείτε δύο λόγια και για το ίδιο το εργαστήριο βιωματικής γραφής της Katapactής;
Χωρίζετε στην ουσία σε δυο στάδια. Στο πρώτο ανακαλύπτουν οι μαθητές τη συγγραφική τους φωνή. Τι θέματα τους απασχολούν να γράψουν. Στο δεύτερο μέρος ασχολούμαστε με το πως. Πώς φτιάχνουμε έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα, την πλοκή και τον διάλογο, τι σημασία έχει ο χώρος και ο τόπος, πώς γράφουμε με τις πέντε αισθήσεις, τι διαφορά έχει το αστυνομικό είδος με τη λογοτεχνία του φανταστικού και τα άλλα είδη. Και πολλά πολλά άλλα…
Γνωριμία με δύο από τους συγγραφείς του «Χωρίς Ρεζέρβα»
Παράλληλα, στο Calendart είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε και με δύο από τους συντελεστές του «Χωρίς Ρεζέρβα», τον Δαμιανό Αγραβαρά και την Αναστασία Γιαλελή. Οι τελευταίοι μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους από το εργαστήρι βιωματικής γραφής της Καταπαctής, αλλά και για τα πρώτα τους βήματα ως νέοι συγγραφείς.
-Πως και γιατί αποφασίσατε να συμμετάσχετε στο εργαστήριο βιωματικής γραφής της Καταπactής;
Δαμιανός Αγραβαράς: Την περίοδο της πρώτης καραντίνας, την άνοιξη του 2020, άρχισα να γράφω ξανά για να αξιοποιώ κάπως το χρόνο που ήμουν στο σπίτι. Ήθελα από καιρό να παρακολουθήσω κάποιο εργαστήριο δημιουργικής γραφής για να ασχοληθώ πιο συστηματικά και οργανωμένα με τη μικρή φόρμα. Είχα παρακολουθήσει σεμινάρια θεατρικής γραφής στο παρελθόν αλλά λόγω των σπουδών μου είχα σταματήσει να γράφω συστηματικά. Τέλη Αυγούστου είδα την αφίσα του εργαστηρίου της Καταπactής και μου κέντρισε αμέσως το ενδιαφέρον, οπότε δήλωσα συμμετοχή και εν τέλει με βοήθησε πάρα πολύ όχι μόνο στο κομμάτι της τεχνικής αλλά και γιατί ήρθα σε επαφή με μια ομάδα ξεχωριστών ανθρώπων με τους οποίους μοιραστήκαμε πολύ όμορφες στιγμές στη δεύτερη καραντίνα.
Αναστασία Γιαλελή: Εντελώς αυθόρμητα πήρα την απόφαση. Είχα δει στο φέισμπουκ της Καταπακτής την ανακοίνωση κι μου είχε κινήσει το ενδιαφέρον, αλλά μέσα στο τρέξιμο της καθημερινότητας σκεφτόμουν ότι δε θα προλαβαίνω. Τελικά πρόλαβα!
Σε κάποια φάση λοιπόν μίλησα με το Σωτήρη Δούβρη από τη διοργανώτρια Καταπακτή και συνειδητοποίησα ότι αυτή την ευκαιρία – δοσμένη εν μέσω και εξαιτίας της πανδημίας – δεν θέλω να τη χάσω. Ζω βλέπετε στη Γερμανία οπότε αν δεν προσφερόταν το εργαστήρι διαδικτυακά δε θα μπορούσα να συμμετάσχω.
-Ποιά είναι τα μεγαλύτερα οφέλη που αποκομίσατε για την γραφή σας, μέσα από τα μαθήματα του εργαστηρίου;
Δ.Α.: Καταρχάς να ευχαριστήσω την Ειρήνη Δερμιτζάκη για την αμέριστη συμπαράσταση, καθοδήγηση και βοήθειάς της. Στα πλαίσια του εργαστηρίου μας εξήγησε τις τεχνικές και τις απαιτήσεις της μικρής φόρμας. Προσωπικά με βοήθησε να βρω ξανά το δημιουργικό μου εαυτό. Μέσα από ασκήσεις για εξάσκηση σε διαφορετικά κατηγορίες γραφής δοκιμάστηκα σε είδη που δεν είχα σκεφτεί ποτέ πριν να γράψω. Έτσι έγραψα διηγήματα επιστημονικής φαντασίας, τρόμου, μυστηρίου, κωμικά ενώ μέχρι τότε έγραφα κυρίως νατουραλιστικά και ρεαλιστικά με μια μελαγχολική διάθεση. Το κυριότερο είναι ότι κατάφερα να διατηρήσω μια εβδομαδιαία επαφή με την συγγραφή και να δω τα δυνατά σημεία αλλά και τις αδυναμίες μου, τις οποίες και προσπάθησα να περιορίσω.
Α.Γ.: Από πού να ξεκινήσω; Θα έβαζα πρώτο ότι γνώρισα πλευρές του εαυτού μου που βγήκαν στο χαρτί και αυτόματα διεύρυναν τη θεματολογία μου. Δεύτερον ότι είναι δελεαστικό και δύσκολο να μη γράφεις μόνο τις σκέψεις σου αλλά να δίνεις στον αναγνώστη τις εικόνες, τις μυρωδιές και τους ήχους όσο πιο ακριβώς μπορείς. Τεράστιο όφελος είναι φυσικά οι διάφορες τεχνικές και μέθοδοι ανάπτυξης μιας ιστορίας που μου έκαναν σαφές ότι η λογοτεχνική γραφή είναι εξίσου αν όχι περισσότερο μαγευτική από την ανάγνωση. Έμαθα πάρα πολλά πράγματα που αν τα απαριθμούσα εδώ, θα γράφαμε κι άλλο βιβλίο.
-Το «Χωρίς Ρεζέρβα» είναι η πρώτη συλλογική συγγραφική δουλειά των μαθητών του εργαστηρίου. Ποιές ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που συναντήσατε κατά την διαδικασία συγγραφής του δικού σας διηγήματος και ποιές είναι οι δικές σας σκέψεις για το τελικό αποτέλεσμα;
Δ.Α.: Νομίζω πως η επιλογή του τελικού θέματος για το διήγημά μου ήταν κάτι που με δυσκόλεψε. Εν τέλει κατέληξα στο να δείξω τη φθορά μιας σχέσης μέσα από μια στιγμή στη ζωή αυτού του ζευγαριού που νοίκιασε το πράσινο αυτοκίνητο στις διακοπές του. Είμαι πάρα πολύ χαρούμενος που καταφέραμε να δούμε την δουλειά μας να βγαίνει σε ένα συλλογικό τόμο, νομίζω ότι το αποτέλεσμα είναι πάρα πολύ καλό και οι αναγνώστες έχουν την ευκαιρία να περιηγηθούν σε ένα «ταξίδι» με διαφορετικά ύφη γραφής από πολλούς πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς και ελπίζω να τους αρέσει.
Α.Γ. : Η μεγαλύτερη δυσκολία για μένα ήταν η επιλογή του τελικού κειμένου μου. Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου είχαμε ασχοληθεί αρκετά με τη βιωματική γραφή. Το εργαστήρι παρείχε ένα ασφαλές πλαίσιο που διαβάζαμε τα κείμενα μας, γελούσαμε, συγκινούμασταν και συζητούσαμε. Η δημοσίευση ενος βιβλίου σπάει αυτό το ασφαλές πλαίσιο. Μια ακόμα δυσκολία ήταν για μένα η ακρίβεια στη ροή του λόγου, επειδή το διήγημά μου ουσιαστικά αυτοδιηγείται, καθως αποτελείται από έναν διάλογο. Διάλεξα τη σωστή λέξη για να εκφραστεί η πρωταγωνίστρια μου στον προφορικό λόγο;
Όταν το βιβλίο δημοσιεύτηκε και οι πρώτοι φίλοι το πήραν στα χέρια τους, ήταν για μένα ενα πρωτόγνωρο συναίσθημα μεταξυ απίστευτης χαράς, υπερηφάνειας και κάποιας ντροπής. Νιώθω ότι είναι ενα βιβλίο γεμάτο με ιστορίες καταπληκτικες που η καθεμία βάζει τη δικιά της πινελιά με διαφορετική γλώσσα και ατμόσφαιρα και εντέλει δένουν όλες μαζί σε ενα συναρπαστικό αποτέλεσμα.
Λίγα λόγια για το βιβλίο «Χωρίς Ρεζέρβα»
Ένα ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο αλλάζει χέρια. Κι ενώ τα χιλιόμετρα περνούν, ξεδιπλώνονται οι ιστορίες των ανθρώπων που το οδηγούν. Άλλοι ταξιδεύουν, άλλοι συγκρούονται κι άλλοι προοπαθούν να ξεφύγουν από τη μοίρα ή κι από τον ίδιο τους τον εαυτό. Χωρίς ρεζέρβα στο ταξίδι της ζωής, μόνοι ή με τα οικεία τους πρόσωπα, που αν και κοντινά είναι ταυτόχρονα και τόσο ξένα.
Μια συλλογή διηγημάτων, ένα roadtrip στην Ελλάδα αλλά και εκτός συνόρων, γραμμένη από πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς που συμμετείχαν στο εργαστήρι βιωματικής γραφής που οργάνωσαν οι εκδόσεις Εύμαρος σε συνεργασία με την Καταπactή.
Συγγραφείς : Αγορατζή Ν. Βάσω, Αγραβαράς Δαμιανός, Γιαλελή Αναστασία, Γιάνναρη Ελένη, Γκιντίδου Δήμητρα, Γρύλλη Πηγή, Διακογιάννη Έλλη, Θεοδοσιάδου Σοφία, Ιωαννίδη Εύη, Κακουράκη Αριστέα, Κροκιδά Σοφία, Κωνσταντίνου Σοφία, Λάζαρης Θεοδόσης, Μπούκα Αναστασία, Προκοπίου Ειρήνη, Στράιντερ Γιώργος, Τάτση Βασιλική, Τσαβαλιά Βιβή, Ψυχογιοπούλου Πωλέττα.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Εύμαρος
Μάθετε περισσότερα για το εργαστήρι βιωματικής γραφής της Καταπαctής ΕΔΩ
